Kennis & weten

Kennis & weten © J.C.Harry van Ingen

Nederland is steeds meer een kennisland geworden. Er wordt ook wel gezegd dat er in Nederland een kenniseconomie bestaat. Dit laatste drukt uit hoe belangrijk – materieel gezien – kennis voor een samenleving is. Het is allemaal zo vanzelfsprekend geworden dat kennis alom beschikbaar is, dat men zich niet meer realiseert, waar kennis vandaan komt en hoe kennis ontstaat. Voor de jongere generatie is dit natuurlijk ook best lastig wanneer men van jongsaf opleidingen heeft gevolgd, die nu te kust en te keur en in steeds meer variëteiten beschikbaar zijn.

In een loopbaan gaat bij ideale omstandigheden en in het kader van education permanente het leren verder met het volgen van aanvullende cursussen en opleidingen. Wanneer u voor uzelf een opsomming, bijvoorbeeld voor een curriculum vitae, zou moeten geven van alle kennis die u tot nu toe hebt opgedaan en de ervaring die u ermee hebt opgebouwd, is dit een lange lijst.

Deze ervaringsopbouw hoeft niet alleen in werkomstandigheden te hebben plaatsgevonden. Het wordt interessant wanneer u zich ervan vergewist of u concrete voorbeelden van deze ervaringen kunt geven. U zult zich realiseren dat u veel van uw opgedane kennis niet meer gebruikt of zelfs domweg vergeten bent. Wanneer u vervolgens een lijst maakt met de vele uren die in het vergaren van uw kennis zijn gaan zitten, komt u tot de ontdekking dat dit toch wel heel energie heeft gekost en misschien nog steeds kost.

Voor bepaalde kennis moet u meer moeite doen dan voor kennis die u “aanvliegt”. Waarschijnlijk staat u er niet altijd bij stil, dat er ook een categorie kennis is die u niet via een opleiding opdoet. Het gaat om onderwerpen waar u bijvoorbeeld veel over leest en die u interesseren. Als u over deze onderwerpen hoort of leest, slaat u de kennis ervan automatisch op in uw geheugen. Het zal enige moeite kosten om voor uzelf vast te stellen om welke kennis dit gaat, omdat u niet in de gaten heeft dat u deze zo gemakkelijk opneemt en het zonder inspanning gaat. Het voelt als normaal. Het is zeker belangrijk om dit aspect van uzelf te leren kennen, omdat het ook andere kanten van uw persoon laat zien.

In onze samenleving, die steeds meer om kwaliteit vraagt en competitiever en veeleisender wordt, is het belangrijk om beter zicht op uw aanleg, kwaliteiten en vaardigheden te krijgen. Vooral op de onderdelen waarin u uzelf onderscheidt van anderen. Hierbij kunt u verschil maken in aangeleerde vaardigheden en in vaardigheden waarover u van nature beschikt.

Elk mens is getalenteerd op een bepaald gebied. Talenten komen voort uit de van-nature-eigenschappen waarover elk mens beschikt. Het kenmerk van een echt talent is dat u uw talent zelf nooit kunt uitleggen, maar ook niet op welke wijze u met uw talent zaken aanpakt, omdat het van nature gaat. U denkt er niet bij na, het gaat als vanzelf. In het van-nature-gedrag zit ook veel vanzelfsprekende opgedane ervaring. Wanneer u wel zou kunnen vertellen hoe uw bepaalde zaken aanpakt, is het een truc of een kunstje, dus aangeleerd en is dus het een onderdeel van uw cognitieve gedrag en uw kennis.

Blijkbaar bestaat er een soort kennis, dat ook wel weten wordt genoemd, waarin voor u vanzelfsprekendheden zitten. Alles wat er in uw gedrag of aanpak uit voortkomt, is voor u zo normaal, dat u er niet over nadenkt. Wanneer u uw talent in de juiste omstandigheden kunt inzetten, raakt u in een flow, vermoeit het u ook niet, maar geeft het u juist energie. Men name uw directe omgeving herkent op welke wijze u zaken aanpakt en denkt daarbij: dat is nu typisch …… . Vult u hier maar uw eigen naam of die van een ander in, waarbij u hetzelfde constateert.

Het weten komt vanuit uw onderbewustzijn. Naast dit weten is er het weten dat ontstaat vanuit de feiten en kennis die u aanvliegen en waar u ook geen moeite voor hoeft te doen om het u eigen te maken. Gezond verstand behoort ook tot uw weten, waar u rustig op mag en kunt vertrouwen.

Nu ontstaat kennis nooit zomaar van de ene dag op de andere. In feite wordt kennis gevormd doordat een onderzoeker, kort gezegd, heel veel “weten” van mensen verzameld, daar na analyse bepaalde patronen in ontdekt – wetenschap – en over die patronen gaat publiceren. Daarmee wordt het weten van velen: kennis. Andere mensen kunnen daarvan leren, het zich eigen maken en het ook gaan toepassen.

Wanneer deze kennis herkenning oplevert bij de “leerling”, sluit het aan bij zijn of haar weten, wordt hij of zij in zijn of haar weten bevestigd en versterkt het zijn of haar van-nature-eigenschappen. Wanneer men de kennis alleen kan opslaan door het te onthouden, is het weer aangeleerd. Op zich is er niets tegen aanleren, maar het is niet natuurlijk.

Wat is nu de paradox van de huidige kennissamenleving en –economie? De huidige generatie 45+-plussers komt soms uit een tijd en omstandigheden waarin niet de mogelijkheid bestond om veel kennis op te doen. Met het hiervoor beschrevene in gedachten, betekent het dat men wel heel veel weet.

In werving en selectie van mensen wordt vrijwel altijd als eerste gekeken naar wat men als kennis heeft opgedaan. Maar dit wordt altijd beoordeeld door mensen die kennis hebben opgedaan om dat te kunnen beoordelen.

De selectie verloopt dan ook regelmatig teleurstellend omdat men constateert dat er bij de kandidaat onvoldoende kennis voor een functie aanwezig is. Van beide kanten realiseert men zich niet dat er ook een vorm van weten is en dat de selecteur zijn kennis alleen maar heeft kunnen opdoen door de weters die hem of haar qua generatie zijn voorgegaan. Eigenlijk hoort men deze generatie daarvoor dankbaar te zijn en op een andere manier te benaderen.

De kandidaat beschikt dus wel over het MBO-, HBO- en WO-werk- en denkniveau. Dit is echter niet aan te tonen met een diploma of een certificaat, maar eigenlijk alleen met levenservaring en concrete ervaringen.

Nu heb ik een verzoek aan u. Het kost steeds meer moeite om goede medewerkers te vinden. Er zal daarom steeds meer moeten worden gerekruteerd uit de groep van 45+-plussers. Mijn verzoek is of u eens oordeelvrij wilt opletten of er geen weters zijn, die beschikken over een dosis gezond verstand en die u uitstekend kunnen helpen om uw organisatie te versterken. Ik wens u veel weters toe.

KIJK op het noorden, november 2008, 343, pagina 55