Ondernemen kan worden geleerd

Ondernemen kan worden geleerd

© J.C.Harry van Ingen

Ondernemen is een boeiende en inspirerende bezigheid. Er wordt wel eens beweerd dat je als ondernemer wordt geboren. Die uitspraak blijkt slechts voor een deel waar te zijn. De laatste tijd zijn er duizenden mensen met al of niet een baan, die (noodgedwongen) de stap zetten om te gaan ondernemen zonder daarvoor in de wieg te zijn gelegd. En het lukt uiteindelijk velen om toch als ondernemer, waarbij vele “zekerheden” worden losgelaten, verder door het leven te gaan. Dat betekent dus dat ondernemen te leren is, maar ook dat doorgewinterde ondernemers er het nodige bij kunnen leren en zo in hun persoonlijke ontwikkeling door kunnen groeien.

Omdat het ondernemerschap steeds meer in de belangstelling staat, worden veel instrumentele en technische workshops aangeboden op het gebied van accountancy, fiscaal recht, juridische zaken, communicatie, marketing, et cetera. In de huidige kennissamenleving en kenniseconomie, waarbij veel kenniswerkers worden opgeleid, kan ten onrechte worden gedacht dat op ondernemersgebied alles cognitief geleerd kan worden en dat daar de nadruk op gelegd moet worden. Daarmee is zeker niet gezegd dan kennis niet belangrijk, maar het is slechts een aspect waar de aandacht op moet worden gericht. Het andere aandachtspunt is het ontwikkelen van (ondernemers-)vaardigheden.

Kennis is vooral belangrijk bij het ontwikkelen van de structuur van de onderneming met als onderwerpen onder andere administratie, organisatie, bedrijfsvoering, bedrijfseconomie, bedrijfsontwikkeling, marketing en financiering. Deze expertise moet direct en concreet in de praktijk kunnen worden gebracht. Een goede voorbereiding in al deze aspecten is dus van belang. Met name een gedegen administratie geeft een grote garantie voor het slagen als ondernemer. Als ondernemer moet je namelijk niet alleen bezig zijn met de inhoud van het product of met die van de dienstverlening.

Gevoel en intuïtie

Aan het ondernemerschap kleven veel aspecten die met gevoel en intuïtie te maken hebben. Naast een goede intuïtie en een goed ontwikkeld empathisch en eigen gevoel moet een ondernemer een stevige overtuiging en een duidelijke boodschap te hebben. In het ontwikkelingsproces van de algemene ondernemersvaardigheden blijken bij die punten de grootste vraagstukken te liggen. Door te veel de nadruk te leggen op kennis wordt het vertrouwen in de intuïtie en in het gevoel te veel naar de achtergrond gedrongen. Het is dan: “eerst zien en dan pas geloven” in plaats van “eerst geloven en dan pas zien”. Het gaat hierbij dus om de attitude als ondernemer. Als ondernemer moet je jezelf goed kennen. Ook hoe je een positief effect kunt bereiken met je handelen, bijvoorbeeld in de relaties en communicatie met de (potentiële) klanten.

Wil je als ondernemer slagen, dan zijn de ontwikkeling van zelfkennis, van zelfvertrouwen en van een positief zelfbeeld essentieel. Vragen als: wat zijn mijn drempels en waarom pak ik bepaalde zaken niet aan, moeten worden beantwoord. Als ondernemer moet je immers vooruitkijken, strategisch denken, doorgaan en zo min mogelijk terugkijken, tenzij je van het verleden wilt leren. Je moet jezelf in alle vrijheid aan de gang kunnen houden, ook in de persoonlijke en professionele ontwikkeling. Daarbij komen punten aan de orde als ambitie, het “interne gloeiende vuur”, lef en moed, flexibiliteit, snel en alert pro-actief reageren op ontwikkelingen, innovatie, het nemen van initiatieven, doorzettingsvermogen, dynamiek, betrokkenheid, de ontwikkeling van de eigen creativiteit, nieuwsgierigheid en leergierigheid. Voortdurend moet er worden gezocht naar verbeteringen van het ondernemerschap en naar het vergroten van het onderscheid ten opzichte van andere ondernemers. Onderscheiden kost namelijk minder energie dan concurreren. Het is allemaal psychologie. Ondernemen impliceert eveneens risico’s durven nemen. Een ondernemer moet snel zijn verlies kunnen nemen, maar ook weer slagvaardig doorgaan. Mislukken is niet erg, wanneer er maar bij stil wordt gestaan wat ervan te leren valt en het geleerde vervolgens daadwerkelijk in het vervolg wordt toegepast. Twee uitspraken zijn hierbij van belang: ”mislukkingen zijn gelegenheden voor verbetering” en “ondernemen ontstaat uit armoe”. Wanneer deze uitspraken consequent en voortdurend worden ingevuld, wordt er uitstekend genetwerkt en kan er supercommercieel worden gedacht en gewerkt.

Ervaringsleren en meteen doen

Wanneer het dus om leren gaat, is ervaringsleren zeer belangrijk. Er moet niet met ondernemen worden gewacht tot er een niche is gevonden, want die wordt vaker, zo wijst de praktijk uit, onderweg gevonden. Het denken over het ondernemen moet vooral worden omgezet in meteen doen, met concretiseren en experimenteren. Je moet echter wel aan de slag, want anders ga je ook niets ervaren.
Wanneer je na al het zelfonderzoek – ook met hulp van anderen – zicht hebt gekregen op je deskundigheid, vaardigheden en functionele rol kun je tot de ontdekking komen dat je het beste samen met een ander kunt gaan ondernemen; waarbij je je eigen talenten met die van een ander aanvult en vice versa. Bij het vinden van een geschikte partner moet je zeer beslist niet over één nacht ijs gaan, want daar liggen de gevaren om de hoek. Om te slagen als ondernemer is het onontbeerlijk om een sparringpartner te zoeken: een ondernemerscoach, die als mentor en als klankbord optreedt. Hij of zij kan ook een voorbeeldfunctie vervullen of een rolmodel zijn. Er zijn genoeg (ex-)ondernemers die graag bereid zijn om hun kennis en ervaring over te dragen, vaak in georganiseerd verband. Daarnaast is het starten van een intervisiegroep met andere ondernemers die zich in dezelfde fase van hun ondernemerschap bevinden, sterk aan te bevelen. Het leereffect daarvan is enorm, zeker wanneer het onder deskundige procesbegeleiding gebeurt. Zo kan worden voorkomen dat opnieuw het wiel wordt uitgevonden .

Ondernemerschap leerlingen en studenten

Een andere belangrijke trend is tegenwoordig dat onderwijsinstituten belangstelling hebben voor het ontwikkelen van het ondernemerschap van hun leerlingen en studenten. Wanneer deze generatie tijdens of direct na de studie het ondernemerspad opgaat, heeft zij meer te winnen dan te verliezen. Daarnaast worden belangrijke persoonlijke eigenschappen als leidinggeven, presenteren, initiatieven nemen, verantwoordelijkheid dragen en organiseren, flink gestimuleerd. Voorts heeft deze generatie de voordelen van hun jeugd en spontaniteit. Ben je toe aan de exploitatie van je eigen mogelijkheden en aan de creatie van je eigen werkelijkheid, begin dan vandaag met na te denken over de vraag: wat ga ik ondernemen? Dat zou wel eens de belangrijkste overlevingsstrategie voor de komende tijd kunnen gaan worden. Je kunt je kwetsbaarheid op de arbeidsmarkt drastisch verminderen door je als ondernemer of door je ondernemend op te stellen.
KIJK op het noorden, september 2006, 321, pagina 72