Een goed gesprek

Een goed gesprek

© J.C.Harry van Ingen

We zijn voortdurend aan het communiceren, we zenden boodschappen en we ontvangen deze. Voor een goede communicatie, waarbij we dus ons verhaal glashelder willen laten overkomen, is het belangrijk dat er een juiste afstemming is tussen u, als zender, en uw gesprekspartner, als ontvanger. Een methode om dit controleren is uw gesprekspartner te vragen om uw boodschap weer te geven. U zult verrast zijn welk deel van uw verhaal nu concreet en op welke wijze is overgekomen. Het heeft te maken met een verschillende interpretaties en vooronderstellingen, die zijn ontstaan door kennis, ervaringen, oordelen, overtuigingen, gevoelens en conditionering.

Om elkaar goed te kunnen en leren begrijpen is een goed gesprek of een goede dialoog van essentieel belang. Een dialoog is een gelijkwaardig tweegesprek. Een goed gesprek leidt ertoe dat u geïnteresseerd en geboeid raakt in elkaars boodschap en daardoor respect voor elkaar krijgt. U zoekt naar diepgang in wezenlijke onderwerpen. Voorwaarde voor een goed gesprek is het gegeven dat er rust en ruimte bestaat, dus er geen verstoringen van buitenaf zijn en dat er de tijd voor elkaar wordt genomen. De beginselen voor een dialoog zijn door de wijsgeer Socrates, zo’n 2500 jaar geleden, aangereikt. Hij heeft deze nooit aan het papier toevertrouwd, maar ze zijn door overlevering doorgegeven. Onder andere via Plato, zijn leerling en ook via de Griekse komedies.

Het allerbelangrijkste bij een dialoog is het stellen van open vragen: de hoe-, wie-, waar-, wat-, waarom-, waarmee-, wanneer-vragen. Een werkelijk open vraag is zonder oordeel, onbevangen en met de intentie om een probleem te onderzoeken en te inventariseren. Daardoor zijn ze ontspannend, vriendelijk, enkelvoudig, duidelijk, begrijpelijk en ze leveren doorgaans veel informatie op. Geen voorkennis en het niet weten vormen een belangrijke voorwaarde voor het stellen van een goede open vraag.

Niet oordelen en onbevangenheid zijn in het begin van een dialoog lastige aspecten en deze kunnen alleen door oefening via vele gesprekken en regelmatige terugkoppelingen worden eigengemaakt. We zijn onze onbevangenheid en oordeelloosheid bij het volwassen worden door invloeden van buitenaf – onder andere opvoeding, opleiding, maatschappelijke en sociale vorming – steeds meer kwijtgeraakt. Deze attitudes moeten dus weer terugkomen.

Na het stellen van een open vraag krijgt u van uw gesprekspartner een antwoord. Daarbij moet u actief luisteren, dat betekent dat u ook nu weer zonder eigen oordeel en op een onbevangen wijze moet nagaan of er een volledig antwoord op de vraag is gegeven. Bedenk wel dat: “luisteren misschien weliswaar de moeilijkste, maar ook de meest effectieve manier van communiceren is”. U moet zich als vragensteller verplaatsen in de positie van uw gesprekspartner, in zijn of haar gevoel, beleving en visie.

Daarna gaat u doorvragen door middel van verhelderingsvragen. Bij dit type vragen kunt u uw gesprekspartner helpen door mee te denken, samen te vatten, te structureren en te spiegelen. Dat gebeurt ook aan de hand van het concretiseren van voorbeelden en door middel van personificaties. Daardoor worden antwoorden steeds begrijpelijker. Ze zijn niet abstract meer maar worden toetsbaar aan de dagelijkse praktijk en uw eigen ervaring. Uw gesprekspartner krijgt alle ruimte voor het beantwoorden van de vragen. Natuurlijk kunnen de rollen in een dialoog worden omgedraaid. Ook u loopt met vragen rond, waarop u antwoord wilt horen.

Nu zult u zich afvragen wat u nu hieraan in de dagelijks praktijk heeft. In uw drukke bestaan heeft u daar natuurlijk geen tijd voor. Maar u zult er tijd voor moeten vrijmaken! In het jachtige en lastige ondernemers- en managersbestaan wordt reflectie over onderwerpen als de positie van uw bedrijf, de visie daarop, de strategie, ethische kwesties, uw leiderschapstijl en nog vele andere essentiële onderwerpen steeds belangrijker.

Door een goed gesprek creëert u ruimte voor een nieuw denken. U wordt aan het denken gezet en dat leidt weer tot meer creativiteit. Het is een broodnodige eigenschap en een levensvoorwaarde in dit tijdsbestek. Verder komt u door een concrete beantwoording van uw vragen in beweging. U gaat handelen en dat is dé manier om vooruit te komen.

KIJK op het noorden, juli/augustus 2005, 310, pagina 59